Шетелд?к азаматты? Шы?жа??а сапары：Гуманист?к шекара, алуан т?рл? т?рмыс

Шы?жа? ?аш?ар айма?ы Яркен ауданыны? т?л музыкасы ?он ек? м??амны?? сахналы? к?р?н?с?.

21 ш?лде, онлайн ?Халы? Газет?? -- Мен м?дениетт?? адам?а берет?н ?сер?н?? орасан молды?ына, к?ш?н?? шекс?зд?г?не б?рыннан ш?б?с?з сенем?н. Кез келген адам м?дениет ар?ылы ?андай да б?р жерд? жа?сы к?р?п кетед?. М?дениет адам санасында?ы таяз к?з?арасты да ?згерте алады екен.

Мен ?ытайда бол?ан к?ндер?мде ?ш рет ?ытай м?дениет?н?? шекс?з си?ырлы к?ш?н ж?не дара ерекшел?г?н бай?адым. Б?р?нш? рет Хынаньны? Су?шанда ?Шаолин Дзен атында?ы музыкалы? ??рып? ?ойылымын к?рген кезде бай?адым. Ек?нш? рет Сиань?а барып Терракоталы? жауынгерлер м?ражайын тамашалап, ?М??г?л?к ?к?н?ш ?н?? операсын к?рген кез?мде сез?нд?м. ?ш?нш?с? - мен?? осы жол?ы Шы?жа??а сапарым.

Шы?жа? - к?ркем?нерд?? мекен?. Оны? к?ркем?нер? м?ражай, к?рме немесе театр ?ойылымдарында ?ана са?талып ?ал?ан жо?, ол жанды к?ркем?нер. Б?л к?ркем?нер б?г?нге дей?н жерг?л?кт? халы?ты? т?рмыс да?дысына ?сер ет?п келед?. Шы?жа?ны? базарларын аралап, к?шелер?нде ?ыдырып, д?мханалары мен ?йлер?нде отырып-а? жерг?л?кт? к?ркем?нерд?? ?здер?н сез?не аласыз.

Музыка - Шы?жа?ны? е? байыр?ы ?р? ке? тарал?ан ?нер?. Шы?жа?ды?тар музыканы аса жа?сы к?ред?. Оларды? бойында тума музыкалы? дарын бар. Шы?жа?ны? ?лкенд?-к?ш?л? базарларынан, д?кендер?нен, т?пт? отбасыларынан д?ст?рл? музыка аспаптарын кездест?руге болады. Музыканы Шы?жа? м?дениет?н?? рухы десе де болады.

?й?ыр ?лтыны? д?ст?рл? музыка аспаптарында ойна?ан музыканттар

Шы?жа?ны? ?лкен д?мханаларында музыканы ж?йел? ?йрен?п к?рмеген адамны? ?з? ?дем? б?р м??амды ойнай алады. Яркен ауданы адам саны аз, орташа даму де?гей?ндег? ша?ын ?ала болса да, м?нда ?лкен ?он ек? м??ам? та?ырыпты? театры бар. Мен онда халы?аралы? ата?ты театрларда?ы шы?армалардан кем со?пайтын ?ойылым к?рд?м. Ол ?арапайым ?ойылым ?ана емес, адам ?иялын ертедег? Ж?бек жолы д?ниес?не жетелейт?н тамаша туынды.

Хотан （о?т?ст?к Шы?жа?ны? б?р айма?ы）??рылысы

Шы?жа?ны? ??рылыс ?имараттары да мен?? ж?рег?мд? жаулап алды. ??рылыстарды? т?с? нег?з?нен сары топыра?ты екен. Перделер мен а?аш оюлар ?й ?ш?не с?н берет?н ма?ызды безенд?рулер ?спетт?. Мен ?аш?ар мен Хотаннан аса салтанатты ?имараттарды кездест?рд?м. Оларды ??рылыс нысандары емес, к?ркем?нер туындысы деп атаса? та болатындай.

Хотанны? шайханасында?ы аспа шыра?тармен ?шекейлен?п а?ашпен ойыл?ан ?йд?? т?бес?

Шы?жа? хал?ыны? к?ндел?кт? т?рмысы да ма?ан тере? ?сер ?алдырды. ?лкен ?алаларды? ?арбаласымен салыстыр?анда б?л жердег?лерд?? т?рмысы ерк?н ?р? тыныш. Мысалы Бейж?? сынды ?лкен ?алалардан к?ре алмайтын бей?ам т?рл?кт? осы жерден к?руге болады.

Яркен ауданы ?ыста? т?р?ыны ?й?ндег? т?рт б?рышты диван

Шы?жа?ды?тар ?нем? к???лд?, а?жар?ын к?йде ж?ред?. Мысалы олар ?н мен к?йге аса ?уес. Кез келген ортада к?р?-жас демей б?рала би билей ж?нелед?. Халы? музыкаларында?ы ойна?ы ?уендерд?? молды?ы - осыны? жанды ай?а?ы.

Д?ст?рл? ки?мдег? ?й?ыр бойжеткен?

Шы?жа?ны? д?ст?рл? ки?м?, ?с?ресе ?йелдерд?? ки?м? ?ызыл, сары, к?к, жасыл сынды ашы? ре?дерден т?г?лед?. ?ара т?ст?лер? аз кездесед?. Мен??ше б?л ки?м т?стер?н?? ?з? кездейсо? емес. Б?л т?стер адамдарды? шат к???л-к?йлер? мен жайлы т?рмыстарын к?рсет?п т?р.

Шы?жа?ды?тар ауласына а?аш отыр?ыз?анды ?натады екен. Ауыл т?р?ындарыны? к?б? ес?к алдына ж?з?м мен т?т а?аштарын отыр?ызыпты.

 Бейж??да?ы б?р ?р?птес?м ма?ан ?б?зд?? Бейж??дег? к?р?с?м?з б?л жердег?лерден жо?ары бол?анымен, Шы?жа?ды?тар ?м?рд?? м?н?н тере? сез?н?п, ?р к?ндер?н к???лд? ?тк?з?п жат?андай?, -дед?.

Мен?? ?ытай?а келген?ме табаны к?ректей 13 жыл болыпты. Алайда б?л мен?? Шы?жа??а б?р?нш? сапарым екен. Б?раз жылдан бер? Шы?жа? туралы ?ате к?з?арастар мен ?ауесеттер мен? ала?дат?ан ед?. Б?л жол?ы сапарымда мен Шы?жа?ны? к?р?кт?л?г?н сез?нд?м. Б?л жерд?? т?рмысынан м?дениет пен к?ркем?нерд?? и?с? а??ып т?р. Мен б?г?нде Шы?жа?нан кет?п ?алсам да, осындай ?дем? ???рге ?айта оралатын к?н болса ?ой деп армандаймын. （Авторы онлайн ?Халы? Газет?? араб т?л? б?л?мн?? шетелд?к маманы Walid Abdallah）