Мемлекет нег?зг? ?ылыми-технологиялы? этиканы бас?ару ??жатын шы?арды: генд?к редакциялау, жасанды интеллект ж?не бас?а да технологияларды зерттеу мен дамыту реттелед?

25 наурыз, онлайн ?Халы? Газет?? -- Генд?к редакциялау, жасанды интеллектт?? бас к?теру?, ксенотрансплантация, жеке жел?дег? а?паратты? ?ау?пс?зд?к... ?ылым мен технологияны? ?ар?ынды дамуымен ?атар, ол ?о?ам?а жа?а ?ау?птер, белг?с?зд?ктер ж?не б?рын-со?ды болма?ан этикалы? ?иынды?тар ?келу? м?мк?н. Жа?ында ел?м?зд?? ти?ст? мекемелер? ??ылым мен техниканы этикалы? бас?аруды к?шейту туралы п?к?рлерд?? шы?арды, б?л ел?м?здег? ?ылыми-техникалы? этиканы бас?ару?а арнал?ан ?лтты? де?гейдег? ал?аш?ы жетекш? ??жат болып табылады.

Ма?ызды салалар: Т?рш?л?к туралы ?ылымдар, медицина, жасанды интеллект ж?не т.б.

Б?л жолы жариялан?ан п?к?рлерде: ?Егер зерттеу мазм?ны ?ылым мен техника этикасыны? н?з?к салаларын ?амтыса, ?ылыми-техникалы? этика (тексеру) комиссиясын ??ру ?ажет?, ?Т?рш?л?к туралы ?ылымдар, медицина, жасанды интеллект ж?не т.б салаларда?ы ?ылыми-техникалы? этика за?намасы бойынша зерттеулерд? к?шейтуге назар аудару керек? сия?ты белг?л?мелер бек?т?лд?.

?ылым мен технология этикасыны? кейб?р сарапшылары ?ытайлы? ?ылыми-технологиялы? ?ызметкерлер ?Зерттелмеген салалар?а? батылды? таныт?ан сайын, б?з ?ылыми ж?не технологиялы? инновациялар ?келет?н этикалы? т?уекелдерд? ж?йел? т?рде болжап, таразылап, ?ылым мен техниканы? алды??ы ?атарында?ы этикалы? ?а?ты?ыстарды дер кез?нде б?ржа?тылы ет?п, б?реуд?? кездейсо? этикалы? ?Тыйым салын?ан айма??а? к?ру?нен са? болуымыз керек екенд?г?н ескертт?.

?арау ж?не ?ада?алау механизм?н жет?лд?ру: ??ызыл сызы?тарды? ж?не ?Т?менг? сызы?тарды? ай?ындау

Б?л жолы жариялан?ан п?к?рлер ?ылыми-технологиялы? этиканы бас?аруды к?шейту ?ш?н ??ызыл сызы?? пен ?Т?менг? сызы?ты? белг?лед?.

?арау ж?не ?ада?алау тет?ктер?н жет?лд?ру ?лтты? ?ылыми-техникалы? этиканы бас?ару ж?йес?н ??руды? ма?ызды б?л?г? болып табылады. Осы?ан байланысты ??жатта ?ылыми-технологиялы? этиканы ?арау, ?ада?алау, ?ау?п-?атер туралы ескерту, б?зушылы?тарды жою ж?не т.б. бойынша на?ты ережелер ?арастырыл?ан, ол мыналарды ?амтиды: ?ылыми-технологиялы? ?ызметтег? ?ылыми-техникалы? этика т?уекелдер?н ба?алау?а немесе ?айта ?арау?а, адамдар мен т?ж?рибел?к жануарлар?а ?атысты ?ылыми-технологиялы? ?ызметке арнайы ережелерд? е?г?зуд? талап ету; Технологиялы? этика т?уекелдер?н ба?ылау ж?не алдын ала ескерту механизм? сия?тыларды жет?лд?ру.

Кейб?р ?ылыми-техникалы? этика м?селелер?н басып ?ою?а бей?м болу ж?не жазалау шаралары кемелд? емес жа?дайлар туралы, ?ылыми-техникалы? этика нормаларын б?зу факт?лер?н ?ата? т?рде тексеру туралы ??жатта аны? ескерт?лд?. Жо?ары о?у орындары, ?ылыми-зерттеу мекемелер?, медициналы? ж?не денсаулы? са?тау мекемелер?, к?с?порындар сия?ты ?ылыми-технологиялы? этиканы б?зуды тексерет?н ж?не б?ржа?тылы етет?н нег?зг? жауапты субъект?лер болып табылады. ?ылыми-техникалы? этиканы ?рескел б?з?андар за?намалы? ж?не нормативт?к ???ы?ты? акт?лерге с?йкес жауапкерш?л?кке тартылады.

?ылыми ж?не технологиялы? ?ызмет ?ылыми-техникалы? этика т?уекелдер?н ба?алау?а немесе ?айта ?арау?а, ?с?ресе, ?ылыми-техникалы? этика?а ?атысты болуын талап етед?. Адамдар мен т?ж?рибел?к жануарларды? ?атысуымен ?ылыми-технологиялы? ?ызмет ?ш?н технологиялы? этика т?уекел мониторинг? ж?не ерте ескерту механизм? ж?не т.б.