?ытай мен ?аза?стан арасында?ы дипломатиялы? ?атынастар орна?ан 30 жыл ?ш?ндег? ынтыма?тасты?ты? жем?ст? н?тижелер?

26 желто?сан, онлайн ?Халы? Газет?? -- ?ытай мен ?аза?стан арасында?ы дипломатиялы? ?атынастар орна?ан 30 жыл ?ш?ндег? ынтыма?тасты? жем?ст? н?тижелер берд?. Оларды т?мендег?дей б?рнеше жа?тан жина?тау?а болады.

Б?р?нш?ден, ?ытай - ?аза?станны? ек?нш? ?р? сауда сер?ктес?

?ытай ?аза?станны? ек?нш? ?р? сауда сер?ктес? болып табылады. ?ытай мен ?аза?стан арасында?ы сауда к?лем? 2021 жылы 25,2 миллиард А?Ш долларына жетт?.

?аз?рг? уа?ытта ?ытай ?аза?станда?ы инвестицияларды? к?лем? бойынша т?рт?нш? орында. Ек? тарап б?рлес?п ?ытай - Орталы? Азия газ ??быры ж?не ?ытай-?аза?стан м?най ??быры сия?ты б?р?атар стратегиялы? ау?ымды жобаларды ?ске асырып, Орталы? Азия елдер?н?? экономикалы? ж?не ?леуметт?к дамуына ?уатты серп?н берд?.

Ек?нш?ден, со??ы 30 жылда ауылшаруашылы? ?н?мдер?н?? сауда ау?ымы ?л?айды

2021 жылы ?аза?стан ?ытай мен Орталы? Азияны? бес ел? арасында?ы ауыл шаруашылы?ы ?н?мдер?н?? саудасында б?р?нш? орынды иелен?п, жалпы сауда к?лем? 574 миллион А?Ш долларына жет?п, к?рсетк?ш 53%-ды ??рады. Ауыл шаруашылы?ы саудасыны? т?рлер? т?р?ысынан, 2021 жылы ?ытай нег?з?нен ?аза?станнан бидайды, майлы да?ылдарды ж?не арпаны импорттады.

?ш?нш?ден, ?зара байланыс

?ткен ?асырды? ая?ынан бастап Орталы? Азия ?ытаймен транзитт?к арналарды? ?ар?ынды ??рылысында ынтыма?тасты?та болып, географиялы? жа?дайдан туында?ан шектеулерд? айтарлы?тай же??лдетт?.

Осы жылды? ?а?тар-?араша айлары аралы?ында ?ытай-Еуропа пойыздарынан барлы?ы 15 162 пойыз жол?а шы?ып, 1,475 миллион TEU ж?ктер?н ж?нелтт?. К?рсетк?ш ?ткен жылды? ??сас мезг?л?мен салыстыр?анда с?йкес?нше 10% ж?не 11%-?а артты.

2014 жылды? мамыр айында ?аза?стан Ляньюньганда логистикалы? терминал ашты. Ляньюньганны? ?ытай-?аза?стан логистикалы? ынтыма?тасты? базасы б?рт?ндеп Орталы? Азияны? бес ел? арасында?ы транзитт?к тасымалдау, ?оймалау ж?не логистика бойынша, сондай-а? сауда саласы ?ш?н халы?аралы? экономикалы? платформа?а айналды.

Т?рт?нш?ден, энергетикалы? ынтыма?тасты?

Д?ст?рл? энергетика

?ытай - ?аза?стан таби?и м?най ??быры, ?ытай-?аза?стан газ ??быры ж?не ?ытай-?аза?стан м?най ??быры сия?ты ?ытай мен ?аза?стан арасында к?птеген ?р? салалар орны??ан. 2022 жылды? ?азан айында?ы жа?дай бойынша ?ытайда?ы шик? м?найды тасымалдау?а арнал?ан ал?аш?ы жер ?ст? трансшекаралы? м?най ??быры — ?ытай-?аза?стан м?най ??быры 7000 к?ннен астам ?ау?пс?з пайдаланылып, ?ытай?а 150 миллион тоннадан астам шик? м?най жетк?зд?.

Жа?а энергетикалы? ынтыма?тасты?

Со??ы жылдары климатты? ?згеру?не жа?анды? ?рекет ету, таза ж?не т?мен к?м?ртект? энергетиканы т?рленд?руд? жеделдету аясында ?ытай мен Орталы? Азия елдер? гидроэнергетика, жел энергиясы ж?не фотоэлектрл?к жел? сия?ты жа?артылатын энергия к?здер?ндег? ынтыма?тасты?ты ны?айтты. Энергетика ?нерк?с?б?н?? б?к?л т?збег?ндег? б?рлест?кт? ке?ейт?п, т?мен к?м?ртект? энергияны т?рленд?руге ы?пал етт?. ?Б?р белдеу, б?р жол? ??рылысыны? жасыл, т?мен к?м?ртект? ж?не т?ра?ты дамуын б?рлес?п ?лгер?летт?.

?ытайлы? компаниялар Орталы? Азия елдер?нде жа?артылатын энергия к?здер? саласында?ы ынтыма?тасты?ты ж?зеге асыру кез?нде, б?р жа?ынан, жерг?л?кт? экономиканы? дамуына, ж?мыспен ?амтуды? ?л?аюына ж?не энергетикалы? инфра??рылымны? ?зара байланыстылы?ына ы?пал етт?. Ек?нш? жа?ынан, техникалы? к?мек, халы?ты? иг?л?г?не арнал?ан жобалар ж?не ?ызметкерлерд? даярлау ар?ылы жерг?л?кт? ?о?амны?, м?дениетт?? ж?не б?л?мн?? жеделдеу?не ?олдау болды.

Бес?нш?ден, медицина ж?не денсаулы? са?тау саласында?ы ынтыма?тасты?

?ытай мен Орталы? Азия елдер? арасында денсаулы? са?тау саласында?ы ынтыма?тасты? жал?асып келед?. 2017 жылы ?ытайды? д?ст?рл? ?ытай медицинасы мемлекетт?к бас?армасы халы?аралы? ынтыма?тасты?ыны? арнайы ?олдауымен ?аза?станда ??ытай—?аза?стан д?ст?рл? ?ытай медицинасы орталы?ы? ??рылды.

Ек? тарапты? фармацевтика саласында?ы ынтыма?тасты?ы ?зара жал?асын тапты. Kelun Pharmaceutical б?рлескен ?ытай-?аза?станды? к?с?порны 2014 жылы ш?лдеде ?аза?станда ??рылып, пайдалану?а бер?лд?. М?нда ?нд?р?лген д?р?-д?рмектер ?аза?станды? нары?ты? с?ранысын ?ана?аттандырып ?ана ?оймай, сонымен ?атар Орталы? Азияны? бас?а елдер?не де сатылым?а шы?арылды.

Алтыншыдан,м?дени м?ра саласында?ы ынтыма?тасты?

2014 жылы ?ытай, ?аза?стан ж?не ?ыр?ызстан б?рлес?п ?т?н?ш берген ?Ж?бек жолы: Чанъань—Тяньшань д?л?з?н?? жол жел?с?? жобасы 38-?нш? Д?ниеж?з?л?к м?ра конференциясында М?ра комитет?н?? тексеру?нен с?тт? ?т?п, ЮНЕСКО-ны? ?Д?ниеж?з?л?к м?ра т?з?м?не? енг?з?лд?. 2016 жылы ?ытай-?аза?стан б?рлескен археологиялы? тобы Рахат ?ирандыларын ?азу?а к?р?ст?.

Жет?нш?ден, б?л?м беру ж?не к?с?пт?к даярлы? саласында?ы ынтыма?тасты?

?ытайда?ы к?птеген университеттер ?аза? т?л? маманды?ын ашты. ?аз?рг? уа?ытта ?аза?станда 5 Конфуций институты бар. Сонымен ?атар, жыл сайын ?аза?станнан ?ытай?а кел?п б?л?м алатындарды? саны артуда.

?ытай б?р?атар ?аза?стан зерттеу орталы?тарын ??рды. Толы? емес статистика?а с?йкес, Солт?ст?к-Батыс университет?, Шанхай университет?, Далянь шетел т?л университет?, Сиань шетел т?л университет? ж?не Шы?ыс ?ытай педагогикалы? университет? сынды жо?ары о?у орындарында ?аза?стан зерттеу орталы?тары ??рылды.