?асым-Жомарт То?аев ?ытай телеарнасына берген с?хбатында не айтты

?азА?парат ?Р Президент? ?асым-Жомарт То?аевты? ?ытайды? CCTV телеарнасына берген с?хбатынан ?з?нд?лер жариялайды.

– ?д?лд?кт? ту еткен Жа?а ?аза?стан ??р?ы?ыз келет?н?н талай рет айтты?ыз. ?з???зд?? ел бас?ару философия?ыз туралы ?ыс?аша айтып ?тсе??з. Жалпы, ?аза?станды ?ай ба?ытта дамыт?ы?ыз келед??

– Мен ел?мн?? Еуразия ??рлы?ында ж?р?п жат?ан ?дер?стерд?? ортасында бол?анын ?алаймын. ?аза?стан ?лемн?? осы б?л?г?ндег? сауда жолдары мен халы?аралы? ?атынастарды реттеуде аса ма?ызды р?л ат?арады. ?аза?станны? болаша?ы жар?ын болатынына сен?мд?м?н. Сол себепт? ел?мд? экономикасы дамы?ан, озы? елдерд?? ?атарына ?осу ?ш?н бар к?ш-ж?гер?мд? ж?мсаймын.

?аза?стан осындай сырт?ы саясат ?станса, табыс?а жетед?. Бейб?тш?л?кт? жа?тау, барлы? елмен ти?мд? досты? ?атынаста болу б?зд?? тарихи та?дырымыз?а жазыл?ан. Е? алдымен, к?рш?лес елдермен арада?ы досты?ымыз?а баса м?н берем?з. Б?л ретте ?ытай аса ма?ызды р?л ат?арады.

– Енд? ??г?мем?зд? ?ытай мен ?аза?стан арасында?ы ?атынастар м?селес?не ?арай б?райы?. ?арым-?атынастарды ек? тарап та т?ра?ты ?р? жан-жа?ты стратегиялы? сер?ктест?к рет?нде сипаттайды. Нег?з?, б?л – ?ытайды? сырт?ы саясатында ерекше жа?дай. Осы терминн?? ?алыптасуына ?з ?лес???зд? ?ос?аны?ызды б?лем?н. Жалпы, ?аза?станны? ?аз?рг? сырт?ы саясатында ?ытайды? орны ?андай?

– ?ытай б?зд?? сырт?ы саясатымызда аса ма?ызды р?л ат?арады. 2019 жылы ?ырк?йек айында мен ?ытай?а мемлекетт?к сапармен бардым. Б?з ?ХР Т?ра?асы Си Цзиньпинмен н?тижел? кел?сс?з ж?рг?зд?к. Халы?тарымызды? ынтыма?тасты?ын ны?айту ?ш?н ек? жа??а да ти?мд? саясат ж?рг?зу ж?н?нде уа?даласты?. Демек, б?з ек? ел арасында?ы стратегиялы? сер?ктест?кт?, м??г? досты?ты ны?айта т?су?м?з керек. Б?л ?аза? хал?ыны? м?ддес?не, на?тыра? айт?анда, ?за?мерз?мд? м?ддес?не толы? сай келед?. Мен осындай саясатты бер?к ?стану?а ниетт?м?н. Жа?ын к?рш?м?з – ?ытаймен арада?ы стратегиялы? сер?ктест?кт?? ма?ызды екен? с?зс?з.

– ?ытай мен Орталы? Азия елдер? б?р-б?р?мен жа?ындаса т?ст? деген п?к?рлер бар. Осы?ан байланысты не айтасыз? Осындай геосаяси тепе-те?д?к жа?дайында елдерд?? жа?ындай т?су?не ала?даушылы? б?лд?руш?лер де жо? емес.

– Б?л ж?н?нде еш?андай к?м?нд? п?к?р болмау?а ти?с. Себеб? б?зд?? ниет?м?з – т?зу ?р? шынайы. ?ытай экономикасы ?лемде ек?нш? орында т?р. Сонды?тан ?ытайды? ат?аратын р?л? жо?ары ж?не с?зд?? ел???збен жа?сы ?арым-?атынаста боламыз.

- Жалпы, ек?жа?ты экономикалы? ?атынастарды алда?ы уа?ытта ?алай дамыт?ы?ыз келед??

– Экономикалы? ынтыма?тасты? саласында керемет н?тижелерге ?ол жетк?зд?к. Б?ра? б?з ал?а ?арай жылжуымыз керек. Сонды?тан мен ?ытай ?ркениет?н?? бес?г? саналатын Сиань ?аласына жасайтын алда?ы сапарымнан ?м?т?м мол. Б?зге жа?а кел?с?мдер, жа?а м?м?лелер ?ажет. Себеб? б?з б?р орында ?алып, н?тиже к?т?п отырмауымыз керек. Осынау к?рдел? ?лемде экономикалы? байланыстарымызды ны?айту?а к?ш салу?а ти?сп?з. Мен ек? ел жастарыны? ынтыма?тасты?ы мен досты? ?арым-?атынасын дамыту?а ниетт?м?н. Жас буын б?р?н-б?р? жа?сы б?лу? ?ажет.

– Былтыр ?а?тар айында бейнебайланыс форматында ?ытай ж?не Орталы? Азия мемлекеттер? басшыларыны? саммит? ?тт?. Содан кей?н а?панда Орталы? Азияны? т?рт мемлекет?н?? басшысымен б?рге Бейж??дег? ?ыс?ы Олимпиада ойындарыны? ашылуына ?атысты?ыз. Биыл мамыр айында ??ытай – Орталы? Азия? саммит? ?тед?. ?ытай мен Орталы? Азия б?р-б?р?не тек экономикалы? жа?ынан ?ана емес, стратегиялы? т?р?ыдан да жа?ындай т?скен?н бай?айсыз ба? На?тыра? айт?анда, с?з т???ыш ??ытай – Орталы? Азия? саммит?нен не к?тес?з?

– Сиань саммит? н?тижел? болады деп ?м?ттенем?н. ?ытай б?зд?? айма?та, я?ни Орталы? Азияда ?те ма?ызды р?л ат?арады. Б?лай болуы за?ды да. Орталы? Азия елдер?ндег? ?р?птестер?м ?ытаймен арада?ы ?атынас б?зге ти?мд? екен?не кел?сед? деп ойлаймын. Осы ынтыма?тасты?ты ?лгер?летуге б?з де бар к?ш-ж?гер?м?зд? ж?мсаймыз.

– Тайвань туралы айтса?, б?л – ?зект? м?селе. Шын м?н?нде, С?з жа?ында территориялы? т?тасты?ты са?тау барлы? ел ?ш?н ма?ызды екен?н айтты?ыз. Жалпы, С?з б?л п?к?рд? б?рнеше рет ?айталады?ыз. Таяуда Тайваньны? т?уелс?зд?г?н мойындау туралы идеяны тер?ске шы?арды?ыз. Осы м?селеге то?талса?ыз....

– Жалпы, б?к?л ?лем мына м?селен? аны? т?с?ну? керек деп санаймыз. Ек? ?ытай болмауы керек. Тайвань – ?ытайды? б?р б?л?г?. Демек, Б?? Жар?ысында бек?т?лген барлы? мемлекеттерд?? аума?ты? т?тасты?ы туралы ?а?идат м?лт?кс?з са?талу?а ти?с. Б?л ?а?идат Шанхай ынтыма?тасты? ?йымыны? Жар?ысы мен декларациясына да енг?з?лд?. Сонды?тан та?ы да ?айталап айтамын, б?з ?ш?н Тайвань – ?ытайды? б?р б?л?г?. Б?л аны?. О?ан еш?андай ш?б? келт?рмейм?з.

– Жа?анды? ма?ызы артып келе жат?ан айма?ты? ?йымдарды? б?р? – Шанхай ынтыма?тасты? ?йымы. Биыл ШЫ?-?а т?ра?алы? м?ндет?н ?аза?стан ?абылдап алады. ??былмалы геосаяси ке??ст?кте ?йымны? р?л?н ?алай ба?алайсыз? ?аза?станны? т?ра?алы?ы ?йым?а не беред??

– Шанхай ынтыма?тасты? ?йымы – келешег?нен к?п н?тиже к?тт?рет?н, ?те ы?палды ?йым екен?н д?лелдед?. ?йым ??рыл?ан кезден бастап о?ан ?ытай зор ?олдау к?рсет?п келед?. ШЫ? ?з ?ызмет?н 1996 жылы Шанхайда бастады. ?аза?станны? Сырт?ы ?стер министр? рет?нде ?йымны? ж?мысын бастау р?с?м?не ?атыстым.

Я?ни, Шанхай ынтыма?тасты? ?йымыны? ?ызмет?не ??рыл?ан с?ттен бастап атсалыс?анымды ма?тан т?тамын. ?рине, ?аза?стан ?йымны? келешек т?ра?асы ж?не осы ?йым?а м?ше елдер саммит?н ?йымдастырушы мемлекет рет?нде ШЫ?-ны? ?леует?н арттыру ?ш?н ?олдан келгенн?? б?р?н жасайды.

Б??ан дей?н айт?анымдай, б?л ?йым – ?лемде ?те танымал ?р? ы?палды.