?ХР-ды? Алматыда?ы Бас консулы: Бейб?тш?л?к — диалог пен ынтыма?тасты? ар?ылы

DKnews.kz порталына арнайы берген эксклюзивт? ма?аласында ?ХР-ды? Алматыда?ы Бас консулы ханым Цзян Вэй ?ытайды? жа?анды? ?ау?пс?зд?кт? ны?айту?а деген к?з?арасымен б?л?ст?. Оны? айтуынша, ?аз?рг? ?лемде бейб?тш?л?кт? тек ?зара ??рметке нег?зделген диалог пен те? ???ы?ты ынтыма?тасты? ар?ылы ?амтамасыз етуге болады. ?ытай ?аза?станмен ж?не бас?а да елдермен б?рге ?ау?пс?з, т?ра?ты ?р? ?д?л болаша? ??ру?а дайын.

?аз?рг? заманда адамзат б?рын-со?ды болма?ан ?згер?стерге тап болып отыр – б?л ?лемд?к т?рт?пт??, уа?ытты? ж?не тарихты? т?бегейл? ауысуы. ?ытай – Б?р?ккен ?лттар ?йымы ?ау?пс?зд?к Ке?ес?н?? т?ра?ты м?шес? ?р? жауапты держава рет?нде ?р?ашан бейб?т даму жолын ?станып келед?. ?ытай гегемония?а ?арсы, ?д?летт?л?кт? ?олдайды ж?не ?лемдег? тынышты? пен ?ау?пс?зд?кт? ?ор?ауды басты м?ндет? деп санайды.

Осындай жа?дайда ?ытай 2022 жылы ?аламды? ?ау?пс?зд?к бастамасын (??Б) ?сынды. Б?л бастама ал?аш рет ?ХР Т?ра?асы Си Цзиньпин Боао Азия форумыны? ашылуында жарияла?ан ?Б?рлес?п ?иынды?ты е?сер?п, болаша?ты б?рге ??райы?? атты баяндамасында ?сынылды. Онда орта?, кешенд?, ынтыма?ты ж?не орны?ты ?ау?пс?зд?к т?жырымдамасы айтылып, ?зара ?тыс?а нег?зделген ойлау ар?ылы к?рдел? ?ау?п-?атерлерге жауап беру ?сынылды.

2023 жылы ?ытай осы бастаманы? т?жырымдамалы? ??жатын жариялап, ?ау?пс?зд?к саласында?ы алты нег?зг? ?а?иданы ?сынды:

1. Орта?, кешенд?, кооперативт? ж?не орны?ты ?ау?пс?зд?кт? ?амтамасыз ету;
2. Елдерд?? егеменд?г? мен территориялы? т?тасты?ын ??рметтеу;
3. Б?? Жар?ысыны? ма?саттары мен ?а?идаттарын са?тау;
4. Барлы? елдерд?? ?ау?пс?зд?к м?селелер?не ?атысты за?ды м?дделер?н ескеру;
5. ?а?ты?ыстарды бейб?т кел?сс?здер ар?ылы шешу;
6. Д?ст?рл? ж?не д?ст?рл? емес ?ау?пс?зд?к салаларында б?рдей ?рекет ету.

?ытай б?л ?а?идалар нег?з?нде адамзатты? орта? ?ау?пс?зд?к ?о?амдасты?ын ??руды ?сынды — я?ни ?ор?ыныштан ада, барша ?ш?н ?ау?пс?з ?лем.

2024 жылды? ш?лдес?нде ?ытай ??Б ж?зеге асуы бойынша ал?аш?ы есепт? жариялады. Онда 20 ба?ыт бойынша на?ты жет?ст?ктер мен ынтыма?тасты? н?тижелер? к?рсет?лд?. Б?л бастама енд? тек ?ытайды? ?сынысы емес, ?лем елдер?н?? орта? ?мтылысына айналып келед?.

Б?р?нш?ден, б?л бастама адамзат ?ау?пс?зд?г?н ?амтамасыз етуд?? стратегиялы? ба?ытын ай?ындайды. 100-ден астам халы?аралы? ??жат?а осы бастаманы? нег?зг? ?а?идалары енг?з?л?п, ?ытайды? бейб?тш?л?кке ?ос?ан ?лес?н танытты.

Ек?нш?ден, бастама жа?анды? да?дарыстарды шешуге на?ты жол к?рсетед?. ?ытай Сауд Арабиясы мен Иран арасында?ы дипломатиялы? ?атынастарды ?алпына келт?руге ы?пал етт?, Таяу Шы?ыс елдер?нде диалогты ?лгер?летт?, Палестина фракцияларын Бейж??де б?р ?стел басына жинады, Украина м?селес? бойынша бейб?т шеш?мдер ?сынды. Сонымен ?атар, КХДР ядролы? ба?дарламасы, Иран ядролы? кел?с?м? сынды ?зект? м?селелер бойынша бейб?т ара?айынды? ж?мыстарын ат?арды.

?ш?нш?ден, бастама халы?аралы? ж?не айма?ты? ?ау?пс?зд?к ынтыма?тасты?ын жылдам дамытты. ?ытай Б??-ны? б?т?мгерш?л?к миссияларына белсенд? ?атысып, О?т?ст?к елдермен б?рлескен ?ау?пс?зд?к жобаларын ж?зеге асыруда. Сонымен ?атар, ?ытай ??аламды? деректер ?ау?пс?зд?г? бастамасы? мен ?Жасанды интеллектт? бас?ару? ж?н?нде бастамалар к?тер?п, жа?а ?ау?пс?зд?к салаларына да ?лес ?осуда.

Т?рт?нш?ден, бастама жа?а диалог ала?дарын ашу?а жол ашты. М?селен, ??ытай – Орталы? Азия? механизм? аясында ?ау?пс?зд?к, кеден, т?тенше жа?дайларды бас?ару бойынша министрл?к де?гей?ндег? ынтыма?тасты? ж?йел? т?рде ж?рг?з?луде.

?ытай мен ?аза?стан – таби?и к?рш?лер ?ана емес, сонымен ?атар орта? та?дырды б?л?сет?н сен?мд? сер?ктестер. 2023 жыл?ы ш?лдеде ?ХР Т?ра?асы Си Цзиньпинн?? ?аза?стан?а мемлекетт?к сапары барысында ек? ел к?шбасшылары ??Б-ны б?рлесе ж?зеге асыру бойынша кел?с?мге келд?.

2025 жылы Ек?нш? д?ниеж?з?л?к со?ыста?ы Же??ст?? 80 жылды?ы атап ?т?лед?. ?аз?рг? ?згермел? ?лемде ?ытай мен ?аза?стан Б?? Жар?ысыны? ?а?идаттарын бер?к ?станып, тарихты б?рмалау?а ?арсы т?рып, ?д?лд?к пен бейб?тш?л?кт? ?ор?ау?а атсалысады. Сонымен ?атар, тараптар Шанхай ынтыма?тасты? ?йымы (ШЫ?), БРИКС ж?не бас?а да к?пжа?ты ?йымдар ше?бер?нде б?рлескен к?ш-ж?герд? жал?астыра отырып, ?лемд?к к?пполярлылы? пен халы?аралы? ?атынастарда?ы ?д?летт?л?кт? ал?а жылжытатын болады.

?ытай, ?аза?стан ж?не барша ?лем елдер? бейб?т ж?не ?ау?пс?з болаша??а б?рге ?адам басуда.