Мы?жылды? ?абыр?а сурет? ж?не оны? 75 жаста?ы ?ам?оршысы (5)

30 мамыр, онлайн ?Халы? Газет?? -- Пиян гротто тобы мен одан ек? ша?ырым жерде орналас?ан Донгаз Сикулинь ?ибадатханасы Тибеттег? е? ?лкен буддалы? гроттоларды? - Пиян пен Донга гроттосы орнын ??райды. Мы?да?ан жылдар бойы олар б?рте-б?рте т?белермен б?р?кт?. Олар Зада геопарк?нде са?талып келд? де, гроттоны к?п адам б?ле бермейд?.

1992 жылды? мамырында Тибет м?дени ж?д?герлер?н зерттеу экспедициясы Зада?а келд?. Жерг?л?кт? ?ойшы ?ызды? жол к?рсету?мен б?рнеше археолог ара ?ясына ??сас ??г?рлер? к?п Туолинь тауыны? т?бес?не шы?ты. Зерттеуш?лерд?? назарын б?рден аудар?ан осы топыра? арасында?ы будданы? к?ркем ?лем? болды.

Пиян мен Донга гроттосыны? ж?рты табыл?аннан кей?н, Тибет автономиялы? регионыны? М?дени ж?д?герлер бюросы ж?не археолог мамандар айма??а техникалы? ?ызмет к?рсету, к?зету, зерттеу ж?не ?азу ж?мыстарын б?рнеше рет ж?рг?зд?. 2013 жылы Мемлекетт?к ке?ес бек?ткен Пиян мен Донга гроттосыны? ?ирандылары нег?зг? м?дени ж?д?герлерд? ?ор?ауды? ?лтты? нысандары т?з?м?не енг?з?л?п, ?лем назарын аудар?ан ?лтты? ?азына?а айналды.

2002 жылы м?дени ж?д?герлерд? ?ор?ауды к?шейту ?ш?н Зада ауданыны? М?дени ж?д?герлерд? ?ор?ау департамент? жерг?л?кт? т?р?ындардан м?дени ??ндылы?тарды са?тау бойынша ?ызметкерлерд? ?р?ктей бастады. Ренценванза ауыл ?ш?нен та?дал?ан ал?аш?ы ?ызметкерлерд?? б?р? болды. Содан бер? б?г?нде 75 жас?а келген Ренценванза 20 жылдан астам уа?ыт ?з?л?сс?з ж?мыс ?степ келед?.

Пиан гроттосы тауды? ек? жа?ында орналас?ан. Ал сауалнамалар мен статистиканы? на?ты саны 1000-?а жа?ындады. Алайда, тарихы ?р?ден басталатын к?птеген ??г?рлер ?лде?ашан ??лап, сана??а алынбай ?ал?ан.

Ренценванза т?лш?лерд? ??г?рге апарды. ??г?рд?? ?абыр?алары суреттерге тол?ан. Олар: ?р т?рл? кей?пкерлер, ?рнектер мен п?ш?ндер, сондай-а? арыстан, тауыс, п?л ж?не бас?а да жануарларды? бейнелер?. Фрескаларды? композициясы ретт?, п?ш?н? ерекше ж?не бейнес? аса к?ркем.

Ренценванза б?л фрескаларды? т?стер? жар?ын ж?не мы? жылдан астам уа?ыт бойы ?шпейт?н?н, себеб? оларды? бояуы ре? берет?н кен т?рлер?нен алынатынын айтты. ?артты? айтуынша, туристер б?л керемет фрескаларды к?ргенде ?атты та? ?алып, кейб?реулер? ?уаныштан к?здер?не жас алады екен. М?не, б?л ?нерд?? ??д?рет?.

?аз?рг? уа?ытта Пиян мен Донга гроттосыны? ?ирандыларына к?ндел?кт? техникалы? ?ызмет к?рсетуге жауапты 3 м?дени ?ызметкер бар. Туристер ??г?рге бар?ан кезде, ?арт олар?а ??г?р ?ш?ндег? суреттер тарихы туралы айтып, туристерд?? м?дени ж?д?герлерге са?ты?пен ?арауын ескерт?п отырады.

?Б?л фрескалар мен ??г?рлер б?зд?? тарихымыз бен м?дениет?м?зд? бейнелейд?. Денсаулы?ым м?мк?нд?к берсе, мен м?дени ж?д?герлерд? ?ор?ауды жал?астыру?а дайынмын. Келер ?рпа? та осы м?раларды? иг?л?г?н к?рет?н болады?, - дед? ?ария.